Smålandporfieren
a. Emarp porfier – b. Högsrum porfier – c. Lönneberga porfier – d. Påskallavik porfier – e. Sjögelö porfier
a. Emarpporfier. (1,8 miljard jaren)
Emarpporfieren komen voor ongeveer 5-10 km oostelijk van Mariannelund bij de gehuchten Emarp en Hamphorva. Ook aan de kust schijnt nog een voorkomen te zijn. Emarpporfier lijkt soms veel op bepaalde Påskallavikporfieren. Er zijn echter verschillen. De grondmassa van de Emarpporfieren zijn rozegrijs tot rozerood. De vaak gebroken kaliveldspaten in deze grondmassa zijn lichtroze tot bijna wit van kleur. Ze wisselen per type nog al in grootte, maar zijn vaak kleiner dan die in de Påskallavikporfieren. Bovendien ontbreekt vaak een anders gekleurde rand. Kenmerkend voor Emarpporfier zijn de lichtgroene plagioklaaseerstelingen (Nr.6). Hieraan is het gesteente goed te herkennen.
Nr.3 noemde men vroeger Hamphorvaporfier, vanwege het voorkomen bij het gehucht Hamphorva. Tegenwoordig rekent men het gesteente bij de Emarpporfieren.
1. Emarpporfier. Emarp. Vaste rots
2. Emarpporfier. Rots. Omg. Emarp.
3. Hamphorvaporfier. Rots. Omg. Hamphorva. Dit gehucht ligt in de nabijheid van Emarp.
4. Emarpporfier. Nij Beets. Een fijnkorrelig type.
5. Detail van 4. De pijlen tonen groenachtige, rechthoekige plagioklazen.
6. Emarpporfier. Nij Beets
7. Emarpgraniet. Surhuisterveen.
8. Emarpporfier. Jonkersvaart
b. Högsrumporfier. (1,8 miljard jaren)
Ook Högsrumporfier heeft een fijngranitische dichte grondmassa. Deze grondmassa is bruinachtig tot grijs van kleur. In deze grondmassa liggen een groot aantal lichtgekleurde kali- en plagioklaasveldspaten. Deze wisselen sterk in grootte. De meeste zijn kleiner dan 5 mm maar er zijn ook enige grotere exemplaren. (Tot 15 mm). In sommige grotere veldspaten zitten biotietstreepjes. De veldspaten liggen vaak in rijen. Kwartsen komen voor in wisselend aantal. Ze zijn grijs tot blauwachtig van kleur. Kenmerkend voor het gesteente zijn de sluierachtige voorkomens van kleine groenachtige chlorietaggregaatjes. Ook biotiet komt voor.
1. Högsrumporfier. Herkomst.
2. Högsrumporfier. Frydendal. Als.
3. Detail van 2. De donkere mineralen vormen korte slieren. Deze slieren zijn kenmerkend voor het gesteente
c. Lönnebergaporfier. (1,6 miljard jaren)
Lönnebergaporfier is afkomstig uit de buurt van Lönneberga tussen Mariannelund en Hultsfred. Het gesteente bestaat uit een grijszwarte grondmassa. Hierin liggen een groot aantal, soms ongelijk verdeelde glanzende, witte veldspaten. De meeste, vooral de scherfachtig kleine, bestaan uit plagioklaas. Vaak liggen in de grondmassa ook enige groenige plagioklazen. Kwarts komt voor in wisselende hoeveelheden. Meestal zijn de hoeveelheden erg klein. De kleur is grijs. Ook de hoeveelheid biotiet kan per type erg verschillen. Volgens Zandstra( 1988) wordt het biotietrijke type echter zelden gevonden.
1, Lönnebergaporfier.Vaste rots. In de grondmassa liggen wat donkergroene slieren.
2. Lönnebergaporfier. Emmerschans
3. Lönnebergaporfier. Frydendal Als
4. Lönnebergaporfier. Fjordmosen. Als
d. Påskallavikporfier. (1,8 miljard jaren)
1. Påskallavikporfier. Finsjö Vaste rots )
2. Påskallavikporfier. Vaste rots. Finsjö
3. Påskallavikporfier. Vaste rots. Varlebo.
4. Detail van 3. De pijlen tonen enkele insluitsels (xenolieten) van een donkere porfier.
5. Påskallavikporfier.Noordoostpolder. De kleuren van de grondmassa en de randen van de veldspaten verschillen maar weinig van elkaar.
6. Påskallavikporfier. Nij Beets.
7. Påskallavikporfier. Sumar. Een roodachtig type.
8. Påskallavikporfier.Nijtap)
De meeste Smålandporfieren zijn goed van andere gesteenten te onderscheiden. Het kan soms echter lastig zijn om ze onderling goed te determineren, omdat er veel overgangen zijn. Alle Smålandporfieren hebben een zure samenstelling. (Weinig zwarte mineralen) De Påskallavikporfieren uit het Smalandse kustgebied en een aantal km landinwaarts hebben over het algemeen een zeer donkergrijze (Nr. 2) tot bruinrode, vrij dichte grondmassa. In deze fijnkorrelige grondmassa liggen een groot aantal witgrijs tot roodachtig gekleurde afgeronde kaliveldspaten. Deze kunnen tot enkele cm groot zijn. Gewoonlijk hebben deze veldspaten een zonaire opbouw waarbij de kleur van de rand afwijkt van de kern. De veldspaten zijn nog al eens gebroken. (Nr. 3) De kwartsen zijn tot ongeveer 0,5 cm groot. Meestal zijn ze blauw van kleur. Ze kunnen echter ook ontbreken. (Nr. 9) Plagioklaas komt bijna niet voor. Zwarte mineralen zijn onopvallend. Sommige typen zijn wat gneisachtig. (Nr.3, 9)
9. Påskallavikporfier. Frydendal. Als
e. Sjögelöporfier (1,8 miljard jaren)
1. Sjögelöporfier. Herkomst.
2. Sjögelöporfier. Rots. Sjögle t.w.v. Marianelund.
3. Detail van 2.
4. Sjögelöporfier. Nij Beets.
Sjögelöporfier heeft overgangen naar Påskallavikporfier. Er zijn echter enkele duidelijke verschillen. Bij Sjögelöporfier is de grondmassa zeer fijn granitisch. (3C), bij Påskallavikporfier microgranitisch. De grondmassa is roodgrijs van kleur. De veldspaten hebben over het algemeen een duidelijker lichtgekleurde rand en gebarsten veldspaten komen eigenlijk niet voor (3A). In Sjögelöporfieren komen bovendien minder en kleinere kwartsen voor dan in Påskallavikporfieren. Ze zijn vaak grijs van kleur (3B). Sjögelöporfieren zijn afkomstig uit het binnenland van Småland. (Omg. Mariannelund)
Foto: 5. Sjögelöporfier. Noard-Burgum. Verschillende veldspaten vertonen breuken. Mogelijk is deze steen geen zuiver gidsgesteente maar een overgang.
Terug naar Småland. e.o.
Contact opnemen?
Statistieken
Users Today : 26
This Month : 1275
Total Users : 99497